Rugzakken – GearGuide

arcteryx-nozone-70Ga je klimmen, wandelen, kamperen, …., dan heb je meer nodig dan je in je broekzakken kan meenemen. Een rugzak kan dan uitkomst bieden. Zo maar een rugzak kopen is niet handig. Voor klimmen is een andere rugzak nodig dan voor een 15 daagse trektocht in de Surinaamse jungle.

Kortom: iedere activiteit stelt zo z’n eigen specifieke eisen aan een rugzak. Fabrikanten spelen hierop in en maken rugzakken die afgestemd zijn op de eisen en wensen van de buitensporter.

Ook zaken als wáár ga je je sport beoefenen, onder welke omstandigheden, persoonlijke voorkeur, etc, spelen een rol bij het kiezen van de juiste rugzak.

Afbeelding: Arc’teryx Nozone 75

Om te helpen bij het kiezen van de juiste rugzak worden hieronder een aantal basis wetenswaardigheden uitgelegd.

Onderwerpen:

  • Onderdelen
  • Kiezen
  • Gebruik en Volume
  • Gewicht
  • Ruglengte & Heupbreedte
  • Draagsystemen
  • De juiste pasvorm
  • Ventilatie
  • Integratie drinksystemen
  • Riemen & Banden
  • Bevestigingspunten

Onderdelen

Onderdelen van een rugzak:

  1. schouderband
  2. borstband
  3. draagsysteem
  4. heupgordel
  5. klepvak
  6. load-lifters
  7. ventilatiekanaal
  8. bovenvak
  9. compressieband
  10. stabilisatieband
  11. bevestigingspunten

Kiezen

Er zijn veel outdoor en action sport activiteiten waar rugzakken worden gebruikt zoals, mountainbiken, hiken, alpine toerskiën, jungletochten, trektochten, etc. Ieder van deze sporten stelt z’n eigen specifieke eisen aan de rugzak. Het kiezen van een rugzak is een afweging tussen de voor de specifieke sport van belang zijnde aspecten (zoals: bewegingsvrijheid, stabiliteit, etc.) en de eigenschappen van de rugzak zelf (zoals: gewicht, volume, draagsysteem, etc.). Zaken als kwaliteit, prijs en persoonlijke voorkeur spelen eveneens een rol bij de definitieve keuze.

Een rugzak kies je op basis van:

  • Gebruik
    Waar ga je de rugzak voor gebruiken. Dagtochten vragen om een andere rugzak dan een alpine skitocht van meerdere dagen of een 15 daagse trektocht door de Surinaamse jungle.
  • Draagcomfort
    Dit houdt in dat de rugzak comfortabel te dragen moet zijn. Schuurplekken, blaren, afknellen, etc. is uit den boze.
  • Bewegingsvrijheid
    De rugzak dient afgestemd te zijn op ruglengte en lichaamsbouw en mag bewegen van armen, benen, hoofd en rug nauwelijks beperken. Tevens is het belangrijk dat de rugzak het krommingprofiel van de rug volgt. Bewegingsvrijheid is essentieel bij bijvoorbeeld klimmen.
  • Stabiliteit
    De rugzak moet stabiel op de rug zitten en vooral op je heupen steunen.

 

Algemeen van belang zijnde aspecten bij de keuze voor een specifieke rugzak zijn:

  • Duurzaamheid / kwaliteit
    De rugzak moet jarenlang probleemloos gebruikt kunnen worden. Het op de juiste manier laden, dragen en onderhouden van je rugzak is hierop van invloed
  • Prijs
  • Persoonlijke voorkeur

 

Rugzak eigenschappen die bepalend zijn voor bovenstaande selectie criteria zijn:

  • Gewicht
    Het gewicht van de rugzak zelf moet zo licht mogelijk zijn. Het zwaartepunt van de last dient zo dicht mogelijk tegen het lichaam aan gedragen te worden.
  • Volume
    Alle bagage moet in de rugzak passen. Spullen aan de buitenkant is lastig, ze kunnen nat worden, ze zijn minder beschermd, etc.
  • Draagsysteem
    Grote invloed op draagcomfort, stabiliteit en op waar de rugzak voor kunt gebruiken. Echt klimmen in de bergen is niet mogelijk met een rugzak met extern frame.
  • Wijze van beladen
    Je kunt hier ook spreken van “hoe kan ik bij m’n spullen”. In sommige situaties is het niet handig als je slechts bij je spullen kan via het bovenvak (en dat wat je nodig hebt helemaal onderin zit). Een ingang aan de zijkant heeft als grote voordeel dat je eigenlijk bij al je spullen kan die in de rugzak zitten).
  • Afmetingen

Gebruik

Een van de belangrijkste vragen die je jezelf moet stellen is; welke activiteiten ga ik ondernemen / waar wil ik de rugzak voor gebruiken.

Als je ’s zomers dagwandelingen maakt en ’s winters gaat tour skiën, is het goed mogelijk dat je meer dan een (dag)rugzak nodig hebt. Mocht je toch voorkeur hebben voor maar een rugzak, zorg dan dat je goed weet wat je ermee wilt gaan doen en wat je verwachtingen zijn van een rugzak.

Bijvoorbeeld, ga je de (dag)rugzak multifunctioneel gebruiken, voor school en voor dagtochten? Kijk dan vooral naar een rugzak met een grotere capaciteit. Ga je tijdens je wandeltochten ook af en toe klimmen? Overweeg dan een smallere rugzak zodat je armen alle bewegingsvrijheid hebben.

Uitgangspunt bij het uitkiezen van de juiste rugzak met ook nog eens het juiste volume (hoeveel kan er in de rugzak) is dat al je spulletjes echt in de rugzak moeten passen. Zo min mogelijk eraan hangen; zo blijft alles veel beter schoon, droog en onbeschadigd.

Dagtochten

Voor dagtochten neem je vaak alleen eten en drinken mee. Voor een telefoon en/of fototoestel, een zonnebril zijn er opberg vakken. Maar ook ruimte voor een extra onderlaag en een lichte regenjas mocht het weer omslaan, is aan te bevelen. Als je stevige inspanning verwacht is het aan te raden om te kijken naar een hydratie-systeem in je rugzak zoals de welbekend Camelbak. Een rugzakken merk als Osprey heeft een eigen lijn hydratatie systemen die uitstekend compatible zijn met hun rugzakken. Veel (dag)rugzakken zijn tevens voorzien van zijvakken voor het meenemen van drinken. Wat betreft volume kan je de volgende vuistregel aanhouden.

  • kleine dagtochten: 10 – 20 liter;
  • dagtochten: 20 – 40 liter.

Meerdagentochten

Met bepakking meerdere dagen lopen in zwaar of wisselend terrein. Rugzakken voor meerdagentochten zijn er in verschillende variaties. De eisen voor meerdagentochten van twee tot vier dagen zijn dan de eisen die worden gesteld voor zware kampeertrektochten van vijf dagen of langer. Maar bij meerdaagse tochten moet je al rekening houden met meer spullen die je mee wilt nemen, extra volume en extra gewicht. Het draagsysteem behoeft bij het kiezen van rugzakken voor meerdagentochten dan ook extra aandacht. Qua volume

  • meerdagentochten van twee tot vier dagen: 40 – 50 liter;
  • kampeertrektochten van vier dagen of langer met veel bevoorradingsmogelijkheden: 50 – 60 liter;
  • kampeertrektochten van vier dagen of langer met weinig bevoorradingsmogelijkheden: 60 – 90 liter.

Trektochten & Expedities

Rugzakken die worden ontworpen voor expedities en trektochten hebben een groot volume. Dit omdat er veel eten en drinken, brandstof, slaapzak, tent en andere benodigdheden mee moeten.  Bevoorrading is niet of nauwelijks aanwezig dus alles moet mee. Hoe meer je mee neemt, hoe groter het gewicht. Daarbij wordt het steeds belangrijker hoe het laadvermogen verdeeld wordt, en hoe makkelijk je bij je spullen kunt.

  • expedities en lange kampeertrektochten/wintertochten van vijf dagen en langer 80 – 100 liter.

Klimmen

Hiervoor kies je een smalle rugzak. Indien je op grote hoogte gaat klimmen dien je rekening te houden met een groter volume omdat je meer kleding mee moet nemen. Je klimambities bepalen of je een meerdagen rugzak met klein volume nodig hebt of dat een grote technische rugzak nodig hebt. Vergelijk je benodigde materiaal (touwen, carbiners etc.) met de benodigde extra mogelijkheden waar de rugzak mee uitgerust kan zijn (ijsbijl bevestiging, bevestigingslussen). Klimrugzakken zijn vaak voorzien van compressieriemen, een borstriem is erg waardevol.

  • klimtochten van een tot twee dagen: 20 – 40 liter;
  • klimtochten van twee tot vier dagen: 40 – 50 liter.

Ski touring

Voor ski touring is het aan te raden een smalle rugzak te kiezen zodat je je armen vrij kunt bewegen. Zorg ervoor dat je rugzak is voorzien van de mogelijkheid om ski’s te bevestigen. Een borstriem en heupgordel zijn essentieel. Klimrugzakken zijn vaak goed te gebruiken voor ski touring.

  • ski tochten van een dag: 20 – 40 liter;
  • ski tochten van twee tot vier dagen: 40 -50 liter.

Trail running/adventure racing

Dit zijn vaak kleine rugzakken voorzien van fleshouders en/of hydratie systemen. Er zijn ook heupmodellen verkrijgbaar. Het voordeel hiervan is dat deze minder geneigd zijn te verschuiven terwijl u loopt en zij zorgen ervoor dat je rug vrij blijft zodat zweet goed afgevoerd kan worden.

  • trail-running rugzak is gemiddeld 10 liter.

Reizen

Voor reizen met vliegtuig en openbaar vervoer worden aan weer andere eisen gesteld aan de rugzak. Deze rugzakken zijn vaak voorzien van twee of meer compartimenten, een vak voor tijdschriften of notitieboekjes, ruimte voor apparatuur (laptop, tablet, telefoon) en een vak voor pennen en andere kleine spullen. Wat erg handig aan reisrugzakken is, is dat ze vaak zijn voorzien van wegwerkbare schouder- en heupbanden. Ook is de opening niet via een bovenklep maar via een grote ritsopening aan de voorkant.

  • reisrugzakken 60 – 80 liter.

Gewicht

Hoe vertalen zich al die liters naar gewicht? Niet direct natuurlijk omdat verschillende materialen verschillen wegen, maar let goed op dat je niet een rugzak koopt die zo groot is dat als je het vult deze niet meer te tillen is. Het gewicht van de rugzak moet je er dan ook nog eens bij optellen.

Hoe minder de rugzak zelf weegt des te minder heb je te tillen. In principe heeft een lichtere rugzak dus de voorkeur boven een zwaardere. Soms echter wordt het hogere gewicht van de rugzak gecompenseerd door een beter pasvorm, groter draagcomfort en meer stabiliteit.

De juiste pasvorm

De sleutel tot comfort is een goed passende rugzak. Om te beginnen heb je even hulp nodig voor het meten van je ruglengte die wordt gemeten vanaf je schouders tot de bovenkant van je heupbotten. Als je dit eenmaal hebt gemeten kan je dit vergelijken met de specificaties van de rugzakken.

Je taillemaat is tevens van belang, hoewel de meeste heupgordels verstelbaar zijn. Zorg in ieder geval voor dat de heupgordel van de rugzak die je past comfortabel zit. Sommige rugzakken zijn voorzien van vervangbare heupgordels.

Afstelling

Bij de meeste rugzakken is het mogelijk om de ruglengte in te stellen door middel van een verstelbaar draagsysteem. Een andere mogelijkheid is een vast draagsysteem dat niet verstelbaar is. Het voordeel daarvan is dat het minder complex en lichter is in vergelijking met een verstelbaar model.

Vrouw-specifieke rugzakken

Vrouwen rugzakken hebben een smallere schouderbanden, een conisch gevormde heupgordel en kortere ruglengtes specifiek ontworpen voor het vrouwenlichaam.

 

Zes stappen naar de juiste pasvorm

Het is de bedoeling dat 80% tot 90% van het gewicht van de rugzak op je heupen rust. Om dit te bereiken stop je 20 á 30 kg in de rugzak om een geladen rugzak te simuleren. Ga voor een spiegel staan en voer onderstaande stappen uit. Je kan iemand in je direct omgeving om hulp vragen of in de buitensportwinkel vragen om assistentie.

  • Stap 1: Heupgordel

    • Zorg dat alle banden – inclusief die van de heupgordel – los zijn.
    • Plaats de rugzak op je rug zodat de heupgordel op je heupen rust.
    • Sluit de gesp van de heupgordel en trek de banden van deze gesp aan. Om te voorkomen dat tijdens het afstellen van de heupgordel de rugzak naar beneden glijdt is het handig om deze stap licht voorovergebogen uit te voeren.
    • Controleer dat de zachte (gevulde) stukken van de heupband comfortabel rond de heupen zit. Er moet minstens 2 á 3 cm ruimte zitten tussen beide delen van de centrale gesp (anders kan je de heupgordel niet aantrekken en zal de heupband dus te los zitten en de rugzak naar beneden zakken)
    • Als heupgordel te los of te strak zit, probeer dan eerst de gesp te verplaatsen op de heupgordel. Als dit niet werkt, probeer dan een andere rugzak (of heupgordel).
  • Stap 2: Schouderbanden

    • Trek de schouderbanden aan de uiteinden naar beneden en naar achteren zodat de banden worden aangehaald.
    • De schouderbanden moeten nauw aansluiten en over de schouders vallen, om de rugzak tegen je rug te houden. Echter, de schouderbanden moeten niet het gewicht dragen.
    • Laat je hulp controleren dat de bevestigingspunten van de schouderbanden 2 á 5 cm lager zitten dan het hoogste punt van je schouders
  • Stap 3: Load-lifters

    • De load-lifters zijn net onder de bovenkant van de schouders geplaatst (ter hoogte van het sleutelbeen) en dienen onder een hoek van 45 graden ten opzichte van de rugzak aangetrokken te worden.
    • Door de spanning op de load-lifters te variëren, verdeelt u het gewicht meer of minder over schouders en heup.
  • Stap 4: Borstband

    • Plaats de borstband op een comfortabele hoogte op je borst.
    • Trek de borstband aan tot de schouderbanden prettig zitten en je in staat bent je armen vrij te bewegen.
  • Stap 5: Stabilisatiebanden

    • Trek de stabilisatiebanden – die aan beide kanten van de heupgordel zijn bevestigd – aan zodat de rugzak naar de heupgordel wordt getrokken en stabiliseer hiermee de rugzak. Deze werken nauw samen met de “load-lifters” (dit zijn in wezen ook stabilisatiebanden).
  • Stap 6: De definitieve afstelling

    • Ga terug naar de schouderriemen en laat de banden een stukje vieren zodat de er een beetje spanning verdwijnt. Je kunt nu op pad!

Ruglengte & Heupbreedte

Ruglengte

ruglengte

Het is eigenlijk vanzelfsprekend, maar net als kleding moet een rugzak vooral ook goed passen. Alleen je lichaamslengte – bijvoorbeeld 190 cm – zegt niets over de maat van je rugzak. Je ruglengte – en niet je lichaamslengte – bepaalt de maat van je rugzak. Nu zijn er draagsystemen waarbij je de afstand tussen je heupband en schouderbanden kunt afstellen, maar dat kent ook zijn beperkingen. Goed meten en daarop de maat afstemmen is van groot belang.

Zoek de knobbel in je nek waar je schouders in je nek overgaan. Dit is de 7e rugwervel. Buig je hoofd voorover om deze plek makkelijker te bepalen.

Gebruik een meetlint of rolmaat. Vraag iemand je te helpen om vanaf de zojuist bepaalde plek het meetlint langs je ruggengraat naar beneden te leggen.

Plaats je handen op je heupen zodat je de botten kunt voelen waarop de heupgordel straks rust. Plaats je handen zo dat je duimen naar je rug wijzen.

Vraag de persoon die je helpt, de afstand te meten tot het punt waar het meetlint de denkbeeldige lijn kruist die tussen je duimen loopt. Deze afstand is je ruglengte.

Gebruik deze meting (van je ruglengte) voor het selecteren van de juiste rugzak maat. Over het algemeen gebruiken fabrikanten de volgende maatvoering:

• Extra Small: Ruglengtes tot 36 cm (15,5 inch)

• Small: Ruglengtes van 14 tot 44 cm (16 tot 17,5 inch)

• Medium/Regular: Ruglengtes van 46 tot 50 cm (18 tot 19,5 inch)

• Large/Tall: Ruglengtes van 51 cm (20 inch) en groter

Als je meting op de grens valt (bijvoorbeeld 44 cm) is het aan te raden in de winkel van beide maten (Small en Medium) te passen.

Heupbreedte

Hoewel niet zo belangrijk als je ruglente is het wel handig je heupbreedte te weten. Het is vooral handig als je een rugzak met verwisselbare heupgordels overweegt aan te schaffen.

Neem het meetlint en meet de omtrek van je lichaam boven je heupen. Op het punt waar je de botten kunt voelen, net boven de broekzakken van je broek. Een goed zittende heupgordel zal 2 cm onder of boven deze lijn op de heupen steunen.

Indeling – Voorlader of bovenlader

Je rugzak heb je niet alleen op je rug, je pakt het in en uit, meerdere keren per dag heb je er toegang toe. Dus is de manier waarop de rugzak is ingedeeld van groot belang.

Van vrijwel de meeste rugzakken is het hoofdcompartiment toegankelijk aan de voorkant of via de bovenkant. De voorladers hebben als voordeel dat ze makkelijk toegankelijk zijn terwijl de bovenladers zijn ontworpen om ze zo licht mogelijk te houden. Er zijn fabrikanten die voor- en bovenlaad mogelijkheden combineren voor een maximale toegang tot de rugzak.

  • Voorladers

    Dit zijn vooral dagrugzakken waarbij door middel van een U-vormige ritssluiting toegang heft tot het hoofdcompartiment. Als de rits volledig is geopend valt het paneel weg als een klep. Dit heeft als voordeel dat de inhoud makkelijk toegankelijk is. Nadeel is dat ritsen kwetsbaar zijn en niet waterdicht.

  • Bovenladers

    Bovenladers zijn over het algemeen eenvoudiger wat design betreft en lichter dan voorladers van een vergelijkbare grootte (ritsen en extra vakken wegen meer). Sommige bovenladers zijn voorzien van een uitbreidbaar klepvak wat extra ruimte creëert voor extra materiaal. Dit kan belangrijk zijn voor bijvoorbeeld klimmers die vaak veel materiaal meenemen en niet met een rugzak met extra volume willen klimmen. De meeste inhoud wordt immers gebruikt (touw, schoenen, helm). Bij bovenladers is er vaak een apart te openen ondervak die het mogelijk maakt ook bij je spullen te kunnen die onderop zitten.

Draagsystemen

Tegenwoordig zijn de draagsystemen weggewerkt in het rugpand wat er voor zorgt dat je een grotere bewegingsvrijheid en comfort hebt. Het rugpand is vaak versterkt met extra strips. Rugzakken met een flexibel frame vormen een goed compromis tussen stabiliteit en draagcomfort. Rugzakken waarbij het contact met de rug beperkt is tot het midden zijn het minst stabiel. Zijwaartse steun is dan belangrijk. Framestaven in het rugpand moeten goed de contouren van het lichaam volgen.

Er zijn twee soorten draagsystemen:

Interne draagsystemen

  • Verstelbare draagsystemen – maken het mogelijk om het draagsysteem exact af te stemmen op de lichaamsgrote. Vaak een stapsgewijs systeem dat het mogelijk maakt de schouderriemen naar boven en naar beneden in kleine stapjes te verstellen.
  • Vaste draagsystemen – afstemmen op lichaamsgrote is niet mogelijk. Voordeel is het gemis aan complexiteit en het lagere gewicht.

 

Externe draagsystemen

  • Externe draagsystemen – voordeel is dat hogere gewichten eenvoudiger te dragen zijn, groot draagcomfort. Nadeel is het hogere gewicht.

Ventilatie

rugzak-ventilatie-back-system-vent-texHoe beter de rugzak aansluit, des te meer je zweet op je rug. Veel rugpanden zijn daarom voorzien van een ventilatiekanaal. Relatief nieuw is het systeem waarbij het rugpand niet tegen je rug aandrukt.

rugzak-ventilatie-back-system-aeroflexVooral als je op warme dagen wandelt is dat systeem erg prettig. Ook dit systeem is echter alleen geschikt voor betrekkelijk
kleine rugzakken – tot zo’n 45 liter – omdat je zwaartepunt naar achteren schuift, en met een groter gewicht is dat niet prettig lopen.

Integratie drinksystemen

rugzakken-Pyxis-18-Backpack-Cargo-Green-Shoulder-StrapDe meeste rugzakken bezitten een compartiment waarin een waterzak past en zijn voorzien van een kleine opening voor het drinkslangetje.

De waterzakken worden apart verkocht, behalve bij de specifieke hydration packs. Rugzakken zijn ook wel uitgerust met rekbare “bekerhouders” aan de zijkant.

 

 

Riemen & banden

Rugzakken bevatten riemen om te voorkomen dat de inhoud van de rugzak te los komt te zitten (naarmate bijvoorbeeld de voedselvoorraad slinkt). Deze riemen zitten aan de zijkant van de rugzak. Ze vergroten de stabiliteit.

rugzak-load-lifters-arcteryx-nozoneHeel belangrijk zijn de riemen die boven op de schouderbanden (load lifters) zitten. Met deze riemen trek je de rugzak (het gewicht) dicht naar je rug toe. Het is belangrijk dat deze riemen pas aangetrokken worden nadat de heupband op de juiste hoogte is vastgezet.

rugzak-compressie-riem-zijkant-arcteryx-nozoneDe riemen moeten onder een hoek van ongeveer 45 graden naar je schouders lopen; het hoogste punt zit aan je rugzak. Van opzij gezien lopen de bandjes van hoog (bij rugzak) naar laag (bij je schouders). Ook deze riemen vergroten de stabiliteit en zorgen ervoor dat de rugzak “minder” weegt (omdat de rugzak dichter tegen het lichaam aan zit).

Een borstriem zorgt eveneens voor grotere stabiliteit. Tevens trekt deze riem de schouderbanden iets meer naar binnen waardoor de vermoeidheid van de schouders minder wordt.

Bevestigingspunten

ijsbijl-bevestigingspunt-arcteryx-nozoneBevestigingspunten maken het mogelijk om uitrusting aan de buitenkant van je rugzak te bevestigen, klimmers, wandelaars die vroeg in het voorjaar de bergen in gaan moeten kijken naar pickel- en ijsbijl lussen.

Een sneeuwschepvak maakt het mogelijk een sneeuwschep mee te nemen dicht tegen de rugzak aan en niet ergens loshangend. Ook kun je in dit vak natte dingen opbergen die tijdens de tocht dan uitlekken.