Mountainbikes – GearGuide

Het aanschaffen van de juiste mountainbike is van nogal wat aspecten afhankelijk. Het is niet alleen het maken van keuze tussen fietsen met alleen voorvering (hardtail) of voor -en achtervering de zogenaam de full suspension of fully.

Ook zijn er vele varianten verkrijgbaar met een diversiteit aan veerwegen.  Dat wil zeggen, hoeveer kan je vering gaan? Dan zijn er nog bandenmaten, 27,5 inch of 29 inch, niet te verwarren met een frame maat, die soms ook in inches wordt weergegeven, soms in centimeters, en soms in eenvoudige S, M, L of XL maatvoering.

De keuze van je mountainbike hangt voor een groot deel af van je budget. Er is veel aanbod en er zijn veel factoren die van invloed zijn op je keuze, dat je eerst moet bepalen wat je  budget is. Er zijn grote prijsverschillen tussen fietsen. Dit heeft o.a. te maken met de afmontage. Wil je een carbonframe of juist aluminium etc. Naast prijs is het vooral belangrijk om goed na te denken over je rijstijl. Dat wil zeggen, hoe wil je gaan fietsen en waar. Van cross country fietsen op routes in Nederland, via single track trails in de bergen tot keihard downhillen in bike parks. Wat wil je gaan doen?

Toch is het maken van een keuze minder complex dan gedacht. De Gearlimits GearGuide bied je een stappenplan.

Onderwerpen:

Stijlen

Er zijn veel verschillende MTB stijlen of soorten. Iedere stijl heeft een ander profiel wat betreft het materiaal dat het beste bij de stijl past. We hebben de stijlen in de tabel hieronder voor je beschreven:

Hierin zie je al grotendeels de onderverdeling in het soort rijden wat je wilt gaan doen. Fietsen zijn er voor elke stijl, waarbij er een aantal generieke tips te geven zijn. Wil je afstanden rijden, lekker kunnen klimmen en niet te technisch (lees bochtig, steenachtig en stijl naar beneden), dan is het goed om te kijken naar een stijvere en lichtere fiets, met een wat compacter frame (zodat je wat rechterop zit), niet teveel veerweg (100 -110 millimeter voor en weinig of geen vering achter) en grote 29 inch banden. Veel fabrikanten zullen de aanbduiding XC gebruiken voor dit soort fietsen.

Ga je stijlere bergen in, verwacht je te gaan afdalen over stenen in korter technische routes, kies dan een fiets met een wat langere wielbasis, meer veerweg, zeker ook full-suspension, en 27,5 inch banden komen hier nadrukkelijk naar voren (waarom lees je verderop). Veelal zullen dit soort fietsen enduro of all-mountain fietsen worden genoemd.

Ga je echt downhill in bike parks dan kies je voor hele “lange” fietsen, met 200 mm veerweg of zelfs meer. Met een hele dikke achtervering, vaak bredere banden en een gemoetrie die je lichaam naar achter en laag plaatst. Carbon is bij downhillen eigenlijk niet echt nodig. Deze categorie wrdt Downhill of Gravity genoemd.

Remmen

Velg & Schijfremmen

remmen-CUBE-29-ams-raceEen tijdje terug zag je nog regelmatig fietsers met ‘ouderwetse’ velgremmen. Die wegen minder, kosten minder en zijn prima in staat de fiets te vertragen.

De nadelen van een velgrem (en de voordelen van een schijfrem hebben er eigenlijk voor gezorgd dat je op meeste serieuse MTB’s geen V-brakes meer ziet.

Allereerst is de remkracht van een V-brake of een HS33 minder dan die van een hydraulische schijfrem. Dat is bij droog weer al duidelijk, bij regen is een schijfrem veruit superieur! Ook doet de schurende werking van de remblokjes de velg slijten. Wie veel in de regen fietst, moet regelmatig de velgflanken op dikte controleren. Een versleten velg kan tot wielbreuk (en ernstige valpartijen) leiden!

Allemaal redenen dat op de meeste bikes de velgrem heeft plaatsgemaakt voor een schijfrem. Een schijfrem remt te allen tijde beter! Vooral gemonteerd op de wielen van een full suspension brengt de schijfrem de fietser sneller, veiliger én met minder inspanning beneden. Kramp in de vingers bij het elimineren van hoogtemeters in de Alpen? Niet meer met een set goede schijfremmen. En wie geen pijn meer heeft, kan meer genieten van de afdaling. En daar gaat het toch om…

Belangrijk bij alle remmen is niet alleen de stopkracht maar hoe goed de remwerking kan worden toegepast. Progressieve remmen stellen rijders in staat om de exacte druk die nodig is, daadwerkelijk aan te passen, de remmen te vereenvoudigen wanneer ze nodig zijn en wanneer ze nodig zijn, worden ze strak geblokkeerd zonder dat de remmen de wielen blokkeren op de verkeerde momenten. Een geblokkeerd wiel is gelijk aan het verlies van de trekkracht, gelijk aan het verlies van de controle.

Als je dus een proefritje maakt, test de remmen uit op verschillende snelheden en met verschillende druk, kijken wat ze doen.

Vering

vering-CUBE-29-ams-race2Eigenlijk spreken we bij MTB’s niet zozeer over veren als wel voornamelijk over dempers. Veersystemen met veel veerweg en meervoudig instelbare dempers worden tegenwoordig veel gebruikt. Hierbij varieert de keuze van een volledig open instelling via een instelling die negatieve trapinvloeden (stuiterende vering) op de vering uitschakelt, tot aan een volledige blokkering van de demper voor een ‘hardtail’ gevoel. 100mm veerweg (ook wel “travel” genoemd) voor en achter is tegenwoordig de norm, en kan zomaar oplopen tot 180mm en bij downhill fietsen zelfs 200mm plus. Deze millimeters staan voor de afstand die de demper kan afleggenof inveren bij hotsen of botsen.

Alleen voorvering

Fiets je voornamelijk in Nederland, dan is de hardtail met een verende voorvork altijd nog een uitstekende keuze. Een hardtail is lichter, minder onderhoudsgevoelig dan een volledig geveerde fiets. En natuurlijk goedkoper. Het geld dat je bespaart door af te zien van achtervering kan besteed worden aan meer hoogwaardige en lichtere onderdelen of aan accessoires als een helm of een goed jack. En met een hardtail kan je ook  fietsen in de Ardennen of Alpen, zéker omhoog. Voor wie het gas niet helemaal open draait, kan je naar beneden met een hardtail. Maar afdalen gaat sneller, veiliger en comfortabeler met een full suspension. Nadelen: minder comfort, minder tractie en minder controle.

Voor en achtervering

Hachtervering-CUBE-29-ams-raceet belangrijkste argumenten die vóór full-suspension pleiten, is comfort en veiligheid. Met een volledig geveerde fiets heb je minder last van oneffenheden. En wat veel mensen niet weten: dat spaart niet alleen de rug, maar ook de spieren. Diverse wetenschappelijke studies hebben aangetoond, dat men op een full-suspension minder snel vermoeid raakt. Twee andere redenen om voor een volledig geveerde fiets te kiezen: zo’n bike beschikt over meer tractie op het achterwiel en biedt meer controle (lees: veiligheid) tijdens het afdalen.

Wie regelmatig tochten over de grens maakt – we denken daarbij niet alleen aan regio’s als de Ardennen of Sauerland, maar ook aan de Alpen – dan is een crosscountrybike met minimaal 100mm centimeter voor- en achtervering de moeite waard. Wie graag tochten door de Alpen maakt en het liefst afdaalt over uitdagende single tracks, is het best bediend met een allmountain of enduro fiets. Deze beschikt over minimaal 100mm veerweg (tot zo’n 160mm) en laat zich nog sneller over ruige paden naar beneden manoeuvreren. Op de Nederlandse trails is zo’n fully minder op z’n plaatst, maar misstaat zeker niet. Met de beschikbare lock-out functionaliteit (blockeren van de demper, vaak in verschillende stappen) op zowel voor als achterdempers kan je ook met deze fietsen weer uitstekend op Nederlandse trails uit de voeten.

Nadelen heeft de vol-geveerde mountainbike natuurlijk ook. Reken op een meerprijs van zo’n vijfhonderd euro ten opzichte van een hardtail, een meergewicht van minimaal een halve kilo en meer onderhoud.

Framemaat

frames-niner-air9-2012-frameHet is van belang een fiets aan te schaffen met de juiste framemaat. Het is erg belangrijk dat je een fiets bij jouw lichaamslengte en bouw past. Een richtlijn hiervoor zijn de tabellen hieronder. Zorg er wel voor dat je altijd de fiets voelt, en koop niet blind op frame maat.

Afbeelding: Niner Air9 Carbon frames

Maatbepaling voor hardtail MTB en 29er

De binnenbeenlengte wordt bij een hardtail MTB vermenigvuldigd met 0,226; het verkregen resultaat is de theoretische waarde van de framemaat in inch. Eén inch komt overeen met 2,54 cm.

Opmerking: 26 en 29 inch MTB’s worden met dezelfde framemaat formule berekend.

Mountainbike Framemaat

Ligt de theoretische waarde tussen twee maten in, dan gelden deze vuistregels:

  • bij sportief fietsgebruik eerder de kleinere maat aanhouden
  • bij toergeoriënteerd fietsgebruik eerder de grotere maat aanhouden

Maatbepaling voor full suspension MTB

De binnenbeenlengte wordt bij een full suspension mountainbike vermenigvuldigd met 0,225; het verkregen resultaat is de theoretische waarde van de framemaat in inch. Eén inch komt overeen met 2,54 cm.

Opmerking: 26 en 29 inch MTB’s worden met dezelfde framemaat formule berekend

Ligt de theoretische waarde tussen twee maten in, dan gelden deze vuistregels:

  • bij sportief fietsgebruik eerder de kleinere maat aanhouden
  • bij toergeoriënteerd fietsgebruik eerder de grotere maat aanhouden

Zadel(pen)

zadel-pen-CUBE-29-ams-raceEen goed verstelbare zadelpen is een must. Omhoog tijdens het klimmen, omlaag tijdens het afdalen. Bij een toermountainbike staat het zadel maar net iets hoger dan het stuur. Dat biedt een meer ontspannen zitpositie, een beter zicht rondom en een betere gewichtsverdeling tijdens afdalingen. MTB-racers kiezen vaak voor een diepere, meer efficiënte, maar minder comfortabele zit. Een “dropper-post” biedt veel flexibiliteit in het aanpassen van je zadelhoogte terwijl je rijdt. Deze bestaat uit twee in elkaar schuiven buizen die samen de zadel pen vormen. De bovenste buis kan voor een deel in de onderste buis schuiven, middels een mechanische veer die wordt geklemd of lucht vering. De pen veert dan verder niet, maar wordt stijf gefixeerd op de hoogte die je gekozen hebt. Vanaf je stuur bedien je met een schakelaar waardoor het zadel hoog of laag kunt zetten, al naar gelang je aan het dalen of klimmen bent. Vooral bij het dalen op hogere snelheden of bij hele steile stukken betekend een lager gepositioneerd zadel, die je daarmee als het ware uit de weg zet, dat je je zwaartepunt kunt laten zakken, de fiets vrij kan bewegen tussen je benen en je makkelijker je gewicht verder naar achter kunt plaatsen, wat de kans op een val over je stuur significant verminderd.

Kiezen zadel

Het kiezen van een zadel is lastig omdat er erg veel keuze is. Het belangrijkste bij je zadelkeuze is het bepalen van de afstand van je zitbotjes waarmee je op je zadel zit. Ga voorovergebogen op een stuk ribbelkarton zitten en boots een Fietsbeweging na. De afdrukken die je ziet als je opstaat zijn die van je zitbotjes. De afstand tussen deze afdrukken is de minimale breedte van je toekomstige zadel. Wanneer de zitbotjes steun hebben op het zadel, wordt het meeste gewicht gedragen op het bot en ontlast je de ‘weke delen’ veel meer. Voor sommige mensen geeft een gat in het zadel verlichting doordat de druk anders verdeeld wordt. Ga altijd eerst na waar de knelpunten zitten en zoek daar vervolgens een passend zadel bij. Veel fiets speciaalzaken hebben testzadels. Door verschillende modellen te testen kun je uiteindelijk een goede keuze maken.

Aandrijving

aandrijving-CUBE-29-ams-raceEen goede aandrijving is essentieel. Dure groepen van Shimano en SRAM zijn niet alleen lichter, schakelen nauwkeuriger, maar zijn vaak ook duurzamer. Goede en betaalbare kwaliteit begint al bij Shimano Deore of Sram SX5. Een groot deel van de uiteindelijke prijs van een fiets wordt beinvloed door de afmontage van je aandrijving. Denk goed na over het soort rijden dat je denkt te doen en hoe veel je wilt investeren in een groep.

Traditioneel kenden we op MTB’s vooral cranksets met 2 of drie voorbladen en een voor derailleur om er tussen te schakelen. De afgelopen jaren is er een sterke ontwikkeling geweest naar enkele voorbladen in combinatie met bijvoorbeeld 11 versnellingen op de cassette. In die gevallen is er een groot verschil tussen de kleinste en de grootste tandwielen op de casette, met een bereik van 10/11 tanden tot 46 tot 50 tanden.

Het voordeel is dat je alleen nog maar op je achter derailleur hoeft te schakelen. Er is geen voor derailleur, dus minder onderhoud of risico dat er iets breekt. De brede verloop van de tandwielen op de cassettes zorgt er voor dat zelfs in de bergen je nog voldoende licht kunt rijden. Het nadeel is dat je minder keuze hebt en dat je misschien de kleinere tussenversnellingen kunt missen.

Pedalen

pedalen-shimano-PDM985-NCL-ANGLE
Shimano PDM985 SPD pedaal

Een belangrijke keus die elke mountainbiker op enig moment moet maken is de keus tussen clipless pedal en zogenaamde “flat” pedalen. We kijken als eerst naar clipless pedalen. De naam clipless is een beetje een misnomer, je clikt namelijk bij deze pedalen wel de schoenplaat van je schoen aan het clip systeem van je pedal. De naam stamt eigenlijk af van de tijd dat pedalen een complete clip over de schoen hadden waar je je schoen daadwerklijk in schoof. Toen Shimano dus met zijn SPD systeem kwam, waren dat pedalen zonder deze clips. Eigenlijk zijn dit clip-in pedallen geworden.

SPD

Pedalen voor mountainbikes zijn meestal uitgevoerd met een SPD-kliksysteem (SPD = Shimano Pedaling Dynamic). Het voordeel van SPD pedalen is dat je fietsschoen vast klikt op het pedaal van je mountainbike.

Hierdoor maak je niet alleen een duwende beweging, maar ook een trekkende beweging. Op deze wijze haal je de meeste efficiëntie uit klikpedalen.

SPD-pedalen laten weinig tot geen beweging toe van de voet ten opzichte van het pedaal. Er zijn pedalen die wel een kleinen draaiing toelaten, zoals de SPD-SL pedalen. Pedalen zijn in meerdere uitvoeringen verkrijgbaar. Shimano heeft voor ieder niveau een pedaal in haar assortiment, maar ook bekende merken zoals Ritchey en Look voeren verschillende SPD-pedalen.

Prijzen van dit soort pedallen worden over het algemeen bepaald door de kwaliteit van de gebruikte materialen en de kwaliteit van constructie.

Een merk als Crankborthers beet ook zogenaamde “egg-beater” pedalen die ook clip-in levert maar dan met een andere techniek dan SPD pedalen.

Het voordeel aan efficiëntie en de zekerheid van voeten die altijd op de pedalen blijven (je kunt er ook niet vanaf schieten dus) kan ook een nadeel zijn op terrein waar je makkelijk je voet juist van het pedaal wil hebben. Dit is bij downhill mountainbiken, BMX-en en slopestyle fietsen bv het geval. Hierbij worden vooral zogenaamde “flats” gebruikt.

Flats of Gravity pedalen

Red Cycling Products DDD Pro

Dit zijn pedalen zonder clip systeem en met een zeer brede vlak waarop de voet staat. Dit om zoveel mogelijk contact tussen schoen en pedaal mogelijk te maken. Om de frictie tussen pedal en schoen te vergroten (en dus kans op los glijden van de voet) te verkleinen zie je bij deze pedalen ook vaak meerdere rijen vrij aggressief ogende spikes of anti slip pins die in de schoen van de berijder grijpen. Voor deze pedalen heb je dus ook geen speciale schoenen nodig, alhoewel een schoen met een stijve zool altijd aan te bevelen is (ook bij clip-in schoenen). De stijfheid van de zool draagt bij aan contact en controle, en ook aan het efficient overbrengen van de kracht uit je benen op de pedalen.